klaske madhuizen - elsinga (67), minnertsga
‘Naaien doe ik al mijn hele leven. In de jaren ’90 volgde ik samen met mijn moeder een cursus patroontekenen in Leeuwarden. Daar ontmoetten we Ann, een Vietnamese vrouw die als bootvluchteling naar Nederland is gekomen. Zij werkte bij de Dokkumer Vlaggen Centrale en bracht een keer een paar afgekeurde Friese vlaggen mee. Van een zo’n vlag heb ik voor de viering van 75 jaar bevrijding in 2020 mijn eigen moderne bevrijdingsrok gemaakt, met de geboortedata van onze kinderen en onze trouwdatum erop geborduurd. Het idee dat vrouwen na de bevrijding rokken maakten van lapjes die ze uit schaarste hadden bewaard, raakt me. Mijn ouders en schoonouders vertelden vaak over de oorlog. Mijn schoonvader, een bakkersknecht, had de geweren in zijn broodkar liggen.
jan noorduijn (72), leeuwarden
‘Deze rok is handgemaakt door mijn grootmoeder, ik herken oude stoelbekleding en een pannenlap, maar ook lapjes die ze heeft gehaakt op school en een stropdas van mijn grootvader. De geboortedata van haar in de oorlog geboren kleinkinderen zijn erop geborduurd. Je ziet ook een afbeelding van de Engelse kruiser HMS Orion. Die loste het eerste startschot van de landing in Normandië; het begin van de bevrijding. Mijn grootmoeder was zeer maatschappelijk betrokken; ze was lid van het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers en werkte voor het Rode Kruis. Ze kreeg zelfs ook een lintje van Tito, vanwege haar inzet voor Joegoslavische vluchtelingen. Waarschijnlijk heeft ze de rok voor het laatst gedragen op 6 september 1948, bij de inhuldiging van koningin Juliana. Geweldig, toch? Dit kledingstuk, dat is geschiedenis.’
carlie houtsma (87), wommels
‘Kun je me even helpen met de rits? Die vliegt steeds open. Maar, ik pas ‘m nog steeds! Als eigenaresse van een quiltwinkel, organiseerde ik in 1995 een handwerktentoonstelling in het kerkje van Lutkewierum, voor de feestelijke herdenking van 50 jaar bevrijding. Toen heb ik deze rok gemaakt, vol verwijzingen naar de oorlog en het Koningshuis: voedselbonnen, krantenknipsels, foto’s. Tijdens de oorlog woonden we met ons gezin in Woudrichem. Omdat er steeds over de Merwede-rivier werd geschoten, moesten we vaak naar de schuilkelder. Ik heb er geen nare herinneringen aan, omdat mijn ouders er voor ons kinderen een feestje van maakten. We hadden allemaal een eigen rugzakje met wat eerste levensbehoeften erin. Als het luchtalarm ging, mochten we dat meenemen, alsof we op reis gingen.’
jelle brouwer (75), sneek
‘Deze bevrijdingsrok dook op nadat mijn ouders overleden. Het is een mooie herinnering aan mijn grootmoeder: Aaltje Brouwer-Onderweegs, boerin aan de Lindedijk in Nijetrijne. Ze was actief in het verenigingsleven, onder meer als voorzitter van de plattelandsvrouwen. Ze had veel in haar mars, maar heeft nooit de kans gekregen haar capaciteiten ten volle te benutten. De rok heeft ze gemaakt van restanten stof uit huis: randjes van de keukengordijntjes, oude kussenslopen en beddengoed dat vroeger op het strobed lag. We hebben nog een foto waarop ze ‘m draagt, met een witte blouse erboven, zoals het hoort. Eerst wist ik niet goed wat ik met de rok aan moest, maar toen ik vorig jaar in Fort Kijkduin een bevrijdingsrok tentoongesteld zag, dacht ik: blij dat ik ‘m heb.
tettje halbertsma (59), hattem
‘De bevrijdingsrok is een rode draad in ons familieverhaal: mijn grootmoeder Sara was een zus van Mies Boissevain, de moeder aller bevrijdingsrokken. Mijn oom Niels die net leerde autorijden, reed haar heel Nederland door in haar kleine zwarte Morris, om de rok te propageren en te wijzen op het belang van vrouwen bij de wederopbouw. Mijn grootouders overleefden met hun vijf kinderen ternauwernood een bombardement op het Amsterdamse Gestapo-gebouw waar ze naast woonden. Mijn ouders spraken weinig over de oorlog. Maar als ik als kind op 4 mei tijdens de Dodenherdenking in bad zat en ze doodstil uit het raam zag staren terwijl buiten de merels floten, voelde ik hun verdriet. Mijn grootmoeder zou zeker blij zijn geweest met de belangstelling voor haar rok en het idee erachter.’
tine oosterbaan (90), joure
‘Ik ben erg textiel-minded en had al heel lang de wens om een originele bevrijdingsrok te hebben. Een vriendin gaf me deze, hij komt uit de familie van haar man, een grote familie uit de Friese Wouden. In 2021 heb ik een replica gemaakt, nog ter ere van 75 jaar vrijheid. Ik had geen echte oorlogslapjes meer, maar nog wel een Cubaanse suikerzak uit die tijd. Dat is de binnenkant geworden. Mijn rok is een eerbetoon aan al die vrouwen van toen, die ons land weer mee hielpen opbouwen. Zij leverden belangrijke bijdragen, maar stonden zelden in de belangstelling. Het idee dat al die vrouwen met elkaar, ongeacht waar ze vandaan kwamen of wat hun achtergrond was, iets maakten wat de wederopbouw symboliseert, vind ik prachtig.’