Dit weekend is in het Fries Museum de nieuwe tentoonstelling 'IMPACT: de luchtoorlog in Fryslân, 1940-1945' geopend. Commandant Air Combat Command commodore van de vliegbasis Marcel van Egmond opende de tentoonstelling op donderdagavond. Een grote NAVO-oefening, onder de noemer ‘Ramstein Flag’, ging een dag later van start vanuit de vliegbasis van Leeuwarden. In zijn speech refereerde de commandant dan ook aan het belang van luchtoverwicht, gezien de hedendaagse veiligheidsdreiging in Europa: “Tijdens Ramstein Flag beoefenen we de eerste dagen van een eventuele luchtoorlog, net zoiets als die ook hier plaatsvond in 1945. Want alleen wanneer er luchtoverwicht is, is er ruimte om in vrijheid op de grond te verplaatsen en het grondgebied te beschermen of weer te bevrijden.” 

Gedeputeerde Sijbe Knol noemde IMPACT in zijn openingswoord ‘een tentoonstelling die niet alleen terugblikt op de geschiedenis, maar ook de impact ervan in onze tijd voelbaar maakt. Dit jaar herdenken en vieren we tachtig jaar vrijheid in Fryslân.’ Conservator Marre Sloots refereerde in haar openingswoord aan de titel van de tentoonstelling. Er is gekozen voor IMPACT, niet alleen vanwege de fysieke impact van de bommen en vliegtuigen die de Friese grond in grote getalen raakten gedurende de Tweede Wereldoorlog. Maar juist ook vanwege de impact op de levens van burgers, bemanning en nabestaanden.
De tentoonstelling is van 29 maart tot en met 27 juli 2025 te zien in Leeuwarden. 

^{Opening IMPACT: de luchtoorlog in Fryslân, 1940-1945. Foto's door Ruben van Vliet}

Bijzondere gasten tijdens de opening van de tentoonstelling waren de nabestaanden van Harry Kleiner, een Joodse RAF piloot die neerstortte boven Friesland en daarbij kwam te overlijden. Zijn nichtje, Joy Meier, kwam van Engeland speciaal naar Leeuwarden omdat er in de tentoonstelling aandacht is voor haar overleden oom. "Van veel van mijn Joodse familie weet ik niet hoe ze zijn omgekomen", vertelt Joy terwijl ze voor het portret van haar oom staat. "Dus ik vind het mooi dat hij als Joodse piloot probeerde om zijn mensen te beschermen. Het maakt mij trots dat de Friese gemeenschap hem en zijn graf zo goed verzorgd hebben," vertelde Joy aan een verslaggever van Omrop Fryslân. 

^{Joy Meier, nichtje van de overleden Joodse RAF piloot Harry Kleiner, kwam uit Engeland speciaal voor de opening van IMPACT: de luchtoorlog in Fryslân, 1940-1945 naar Leeuwarden. Foto door Ruben van Vliet}

persoonlijke voorwerpen en wrakstukken

In de nieuwe tentoonstelling van het Fries Museum en het Fries Verzetsmuseum krijgen bezoekers een indringende blik op de gevolgen van de luchtoorlog in Friesland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met een focus op intieme verhalen en persoonlijke voorwerpen neemt de tentoonstelling de bezoeker mee in de ervaringen van zowel piloten, burgers, bergers en nabestaanden.  

In de zes zalen ziet men wrakstukken van vliegtuigen, gevonden in heel Friesland. Maar ook persoonlijke voorwerpen, zoals medailles van piloten, kerstkaarten verstuurd door Duitse soldaten vanaf de vliegbasis in Leeuwarden en een Rode-Kruis naamkaartje, die kinderen naar school droegen zodat ze altijd geïdentificeerd kunnen worden in het geval van een bombardement of een evacuatie. Ook kan men in de tentoonstelling ervaren hoe het was tijdens de verplichte verduistering. Dit oorlogselement is weinig bekend, maar veroorzaakte ook vele slachtoffers. In de kranten stonden regelmatig berichten over mensen die door de verduistering te water zijn geraakt en verdronken. Een arbeider van de Leeuwarder gasfabriek bijvoorbeeld, die in het holst van de nacht niet zag dat er een brug open stond. Of een politieagent die tijdens zijn nachtelijke surveillanceronde met zijn fiets het water in reed.